برخی ویژگی های کودک من در دوران نوپایی (۱۸ماهگی تاسه سالگی)

 دیدگاه کارشناسان:

دوره نوپایی یا‌‌ همان دوره‌ای که هیچ وسیله‌ای از دست کودکان در امان نیست، شامل دو مرحله می‌باشد. مرحله اول که در ابتدای آن (به طور معمول پیش از دو سالگی) بچه کنترلی بر خواسته‌های ناگهانی خود ندارد و اغلب از ناتوانی خود در انجام دادن خواسته‌هایش سرخورده می‌شود اما در انتهای این دوره و آغاز مرحله دوم (حدود دو سالگی یا کمی بعد از آن) کودکتان به اندازه کافی رشد کرده است که از وی انتظار داشته باشید تا حدی، نه خیلی زیاد، بر رفتارش کنترل داشته باشد.

کودکان نوپا اغلب غیر منطقی و غیر قابل پیش بینی بوده و مادر و پدر را عصبی و خسته می‌کنند اما از طرف دیگر بامزه، دوست داشتنی، پرمحبت و سرشار از شور زندگی هستند.

این مطلب خلاصه بخشی از کتاب مادر کافی (نوشته جو فراست) در مورد ویژگی‌های کودکان در حدود سنی ۱۸ ماهگی تا سه سالگی است)

عکس: آراد

خصوصیات کودک نوپا

عکس: ترمه

•  صبر در وجود آن‌ها جایی ندارد.
•  نمی‌توانند پیشاپیش تصمیم گیری کنند یا مسئله‌ای را ارزیابی کنند. پس کار‌هایشان ناگهانی و تکانه‌ای است.
•  بر خود و رفتار‌هایشان تسلط و کنترل کافی ندارند.
•  معنای خطر را به خوبی درک نمی‌کنند.
•  دارای حافظه محدودی هستند و هر چیزی را باید بار‌ها و بار‌ها برایشان تکرار کنید.
•  معنای قول و وعده را نمی‌فهمند و می‌خواهند بلافاصله به خواسته‌شان رسیدگی شود. در نتیجه سعی نکنید با آن‌ها بحث کرده و متقاعدشان کنید. بی‌شک کسی که خسته می‌شود خود شما هستید.
•  نمی‌توانند از بین چند گزینه یکی را انتخاب کنند. آن‌ها معنی «یا این یا آن» را درک نمی‌کنند و ممکن است خواسته‌هایشان با هم هماهنگ نباشد. مثلا در یک لحظه هم بخواهند کفش بپوشند و هم آن را از پا در بیاورند.
• از درک تاثیر کار‌هایشان بر احساس‌های دیگران عاجزند. علاوه بر آن معنی نوبت را هم درک نمی‌کنند. همچنین همه چیز را در ارتباط و متعلق به خود می‌دانند و نسبت به اشیا احساس مالکیت می‌کنند. پس نباید انتظار سهیم و شریک شدن با کسی یا قرض دادن چیزی را داشته باشید.
•  علاقه آنان به توجه و محبت شما بی‌انتهاست به طوری که اگر تمام روز به آن‌ها محبت کنید، سیراب نخواهند شد.

تعیین حدود و خط قرمز‌ها

عکس: آلتین‌آی

برای تعیین حد و حدود، استدلال، خواهش، تمنا، بحث و حتی التماس و تهدید کودک بی‌تاثیر است. زیرا این روش‌ها زمانی موثرند که توانایی‌های ذهنی انسان به حد کافی رشد کرده باشد و این رشد بعد از دوره نوپایی صورت می‌گیرد. بنابراین از کودکان نوپا انتظار درک چنین مسائلی را نباید داشت.

سعی کنید حد و حدود‌ها را قاطعانه و عادلانه تعیین کرده و نظم مشخصی را برقرار سازید اما باید بدانید به محض اینکه حد و حدود و روالی را که در نظر گرفته‌اید، تعیین و رعایت شد، کودک از انجام هیچ کاری برای بهم ریختن یا تغییر نظم و قانون شما، برای رسیدن به خواسته‌هایش، کوتاهی نخواهد کرد. برای مثال ممکن است کودکان دیگر را در راه پله هل دهد، که این به معنای ابراز احساسات وی است نه از روی شیطنت و خشونت. چون هنوز نمی‌تواند با کلمات احساسات خود را ابراز کند. البته هرگز نباید چشم خود را بر چنین رفتارهایی ببندید یا با این توجیه که برخی کار‌ها وقت‌گیر است یا کودک با انجام آن‌ها همه جا را بهم می‌ریزد، مانع تلاش‌های وی برای انجام امور مربوط به خودش شوید. زیرا اگر بچه هنگام غذا خوردن، صورت، میز و کف زمین را کثیف کند یا از تمام سلاح‌های خود مانند جیغ کشیدن، لگد زدن، پرتاب شی و یا نحسی کردن استفاده کند، شاید اتفاق خاصی روی ندهد ولی اصل مهم و حائز اهمیت این است که او اجازه نداشته باشد حرفش را به کرسی بنشاند و قوانین را زیر پا گذارد.

ثبات قدم و استمرار یکی از مهم‌ترین نکات در تربیت کودک نوپا است. اگر تا پیش از این دوره در مراقبت‌ها و توجه‌ها، رعایت حد و حدود و قوانین بین شما و افراد دیگری که از بچه نگهداری می‌کنند، وحدت رویه وجود نداشت و کودکتان نمی‌دانست از این موضوع چگونه به نفع خود استفاده کند، اما کودک نوپا به خوبی می‌داند چگونه تفرقه بیندازد و حکومت کند. و اگر والدین و افرادی که از کودک مراقبت می‌کنند با همدیگر اتفاق نظر نداشته باشند و یا در قاطعیت شما - بر حسب اینکه چقدر حوصله دارید- خللی وارد شود، بی‌تردید کودک این تزلزل را شناسایی و ار آن سوء استفاده می‌کند.

نحسی

عکس: هانا

امکان ندارد که فرزند شما دوران نوپایی را پشت سر بگذارد اما یکی از آن نمایش‌هایی که به طور معمول روی زمین اجرا می‌شود و به آن نحسی می‌گوییم را برایتان اجرا نکند.

وقتی کودک نوپا با واقعیت دنیای بیرون مواجه می‌شود- که همیشه به خواسته‌هایش پاسخ مثبت داده نمی‌شود و شرایط به دلخواه او تغییر نمی‌کند- شروع به نحسی می‌کند.

علت اصلی این نحسی‌ها نوعی احساس درماندگی ناشی از عدم توانایی کافی برای انجام امور مربوط به خودش، شرایطی که مطابق میلش نیست و یا به طور کلی کاهش تحمل عاطفی اوست.

به یاد داشته باشید شما می‌توانید احساس درماندگی کودک نوپایتان را کاهش دهید، اما نمی‌توانید به طور کامل از آن‌‌ رها شوید، زیرا نحسی بخشی از فرایند یادگیری اوست.

فراموش نکنید هنگامی که فرزندتان نحسی می‌کند به هیچ وجه نباید خود را درگیر او کنید زیرا اگر درگیر نحسی کودکتان شوید و به او توجه نشان دهید، در واقع به وی ثابت کرده‌اید که نحسی، در جلب توجه شما موثر است و باید از آن به بعد منتظر باشید این نمایش بار‌ها و بار‌ها تکرار شود.

در هنگام نحسی کودک چه باید کرد؟

عکس: بنیتا

•  ابتدا مطمئن شوید کودکتان به خودش، دیگران و اسباب و اثاثیه منزل آسیبی وارد نمی‌کند.

•  سعی کنید خونسرد و آرام باشید. عصبانیت شما فقط اوضاع را وخیم‌تر می‌کند. و اگر فکر می‌کنید ممکن است کنترل خود را از دست دهید از اتاق خارج شوید.
• برای استدلال و توضیح، وقت خود را تلف نکنید. او نمی‌خواهد حرف شما را بشنود.
• در نظر داشته باشید که در اغلب موارد بچه‌ها در محیطی امن و جدای از دیگران زود‌تر از نحسی خارج می‌شوند. اگرچه در برخی دیگر از کودکان این مسئله وضعیت را وخیم‌تر می‌کند.

•  وقتی مطمئن شدید که کودک نمی‌تواند به کسی یا چیزی آسیب برساند، از اتاق خارج شوید. کودکان نوپا وقتی بزرگ‌تر می‌شوند برای اینکه بتوانند کار مورد علاقه خود را انجام دهند، نمایش نحسی را اجرا می‌کنند که بهترین راه خنثی کردن آن، بی‌تفاوتی و بی‌توجهی به آنان است.

چسبیدن کودک نوپا به شما

عکس: ارغوان

کودکان نوپا بیش از حد به والدین می‌چسبند، به آسانی و راحتی از آنان جدا نمی‌شوند. شاید این مسئله به شدت نه ماهگی نباشد، اما بچه باید مطمئن شود که شما در نزدیکی او حضور دارید و وی را با شخص نا‌شناس تنها نمی‌گذارید. بعضی کودکان آن چنان به دور شدن شما واکنش‌های هیجانی- از قبیل فریاد کشیدن و گریه کردن- نشان می‌دهند که والدین برای پرهیز از تکرار آن، کار و زندگی خود را تعطیل می‌کنند. حتی ممکن است والدین را دچار نگرانی بکنند و آن‌ها تصور می‌کنند پس از خروجشان از منزل چه اتفاق ناگواری برای فرزندشان رخ خواهد داد.

ترک کردن کودک نوپا در دوران چسبندگی

• کودک خود را نزد یکی از آشنایان یا پرستاری که برای وی آشناست بگذارید، ولی از تنها گذاشتن او نزد افراد نا‌آشنا یا غریبه خودداری کنید.
• از فردی که قرار است در زمان نبود شما از کودک پرستاری کند، بخواهید مدتی پیش از رفتن شما در منزل حضور یابد. زیرا حضور آن شخص درست در زمان رفتن شما و تنها ماندن کودک با وی، احساس نا‌خوشایندی در کودک ایجاد کرده و به معنی جدایی از شما تلقی می‌شود.
•  هنگام خروج از منزل، کودکتان را در آغوش بگیرید، ببوسید و بگوئید: «کارم که تمام شد، برمی گردم».
•  با آرامش و رفتاری مناسب خانه را ترک کنید.
• به خودتان یاد آوری کنید که پیش از اینکه به خیابان برسید، گریه کودکتان به پایان خواهد رسید.
• این شیوه را بار‌ها و بار‌ها و در موقعیت‌های مختلف تکرار کنید تا فرزندتان با این الگو آشنا شده و به آن خو بگیرد.

آموزش توالت رفتن (کنترل بر دفع)

عکس: باران

 مهم‌ترین نکته در این امر این است که این کار را در زمان مناسبی آغاز کنید. زیرا اگر این آموزش را زود‌تر شروع کنید، به طور حتم در آینده دچار مشکل می‌شوید. آموزش توالت رفتن را به هیچ وجه نباید قبل از دو تا دو و نیم سالگی آغاز کرد. زیرا تا ۱۸ ماهگی بچه کنترلی بر روده و مثانه خود ندارد و در ضمن با گذشت زمان موفق به درک رابطه علت و معلولی می‌شوند.

زمانی که فرزندتان از نظر جسمی و ذهنی آمادگی کافی پیدا کرده است- پس از دو تا سه سالگی- آموزش توالت رفتن را آغاز کنید. در این هنگام او به آسانی یاد می‌گیرد.

این آموزش را به شکل بازی انجام دهید.

برای آموزش توالت رفتن، ابتدا لگن پلاستیکی را به عنوان یکی از وسائل خانه به کودک معرفی کنید و او را به نشستن روی لگن تشویق کنید.

برای زور زدن اصرار نکنید بلکه بگوئید «اگه نمی‌یاد پاشو بریم» و اگر موفق به دفع ادرار یا مدفوع شد، او را تشویق کنید.

منبع:‌ کتاب مادر کافی، نوشته جی او فراست

برگرفته از وبلاگ مادران بهشتی
گردآوری برای رستاک: جیمبو (مامان پرهام)